Groei en bloei van TEJO Brugge

INTERVIEW MET PIERRE GANTOIS,
jarenlang medewerker in TEJO Brugge vertelt over de groei en bloei van TEJO BRUGGE
Artikel ook verschenen in TEJO-NOVELLA:
TEJO is in 2010 van start gegaan. Ondertussen is de maatschappelijke context een stukje geëvolueerd en mijn eerste vraag is welke van de TEJO-troeven (*) die bij de oprichting van kracht waren in de toekomst nog een rol kunnen spelen. Is er nog een plaats voor TEJO in het toekomstig hulpverleningslandschap?
PG: Dat denk ik wel. Er zijn natuurlijk ondertussen andere spelers, bijvoorbeeld de Overkophuizen, maar die vertrekken toch vanuit een andere invalshoek. De kracht van TEJO was en is dat het gratis en anoniem is en dat brengt ook een zekere vrijblijvendheid met zich mee in de twee betekenissen van het woord. Je kunt er als hulpzoekende eens van proeven, maar het is ook vrijblijvend in de zin van je moet je er niet aan verbinden tot een hele reeks sessies. Er zit ook meer vrijheid in vergelijking met diensten waar er vooraf een diagnostiek of anamnese (**) gebeurt. Die vrijheid spreekt een bepaalde groep jongeren aan die in andere diensten moeilijker naar binnen stapt. Je zag dat al bij de oprichting. Toen vroeg ik me af: wie zal daar op afkomen, maar dat is vlug heel goed beginnen lopen.
NOVELLA: TEJO bereikt blijkbaar jongeren die misschien wat drempelvrees hebben tegenover psychologische hulp?
PG: Inderdaad, woorden zoals psycholoog en therapie worden niet al te sterk gebruikt bij ons. Dat geeft ook iets van laagdrempeligheid. Het is geen psychiatrische of psychologische setting. Het is gewoon een huis in de rij. Dat heeft toch een zekere aantrekkelijkheid bij een bepaalde groep jongeren.
NOVELLA: Maar toch zegt TEJO dat het meer is dan een goeie babbel.
PG: Ja, en in die zin zijn we in TEJO Brugge altijd wat streng geweest bij de selectie van de therapeuten omdat het inderdaad meer is dan een gewone babbel. Het moet toch gaan om een deskundige aanpak die het vriendelijke en het aangename overstijgt en iets meer biedt.
NOVELLA: Maar het moet wel klikken tussen de jongere en de therapeut?
PG: Er zijn inderdaad heel wat studies die erop wijzen dat de methode secundair is aan het persoonlijk contact met de therapeut. En in die zin is het kortlopende traject dat TEJO aanbiedt zeker geen bezwaar. De jongere leert daaruit dat hulp zoeken zinvol is. Ook dat blijkt uit een aantal studies: mensen die ooit eens hulp ervaren hebben, zullen later gemakkelijker hulp vragen.
NOVELLA: Dat was onlangs nog in het nieuws: mensen met serieuze problemen wachten gemiddeld tien jaar om hulp te zoeken. Dat zal dus wel anders zijn bij diegene die reeds op jongere leeftijd hulp gekregen hebben. Zij wachten dus zeker niet zo lang?
PG: Inderdaad, deze jongeren hebben ervaren dat hulp nuttig is, je wordt beluisterd, men neemt je au serieux. En later als er dan nieuwe problemen ontstaan, bijv. met hun kinderen of in hun relatie zoeken ze dan vlugger hulp.
NOVELLA: Een vroege aanpak heeft dus zeker zin, ook al is die zoals bij TEJO eerder kortdurend? .
PG: Jazeker, we zien trouwens dat ook de klassieke therapiemodellen bezig zijn met kortere trajecten uit te werken. Maar pas op: als kortdurend betekent ‘vlug een paar middeltjes en techniekjes of goede raad’, dan schieten we tekort. Trouwens als de aanpak te sturend is, zullen jonge mensen vlugger afhaken. Welke de aanpak ook is, je moet de persoon op verhaal laten komen. En dat is toch wel een troef van TEJO. Als het vertrouwen in de therapeut op die manier groeit, zal de jongere in een volgende sessie misschien iets anders naar boven brengen waar hij of zij eerst niet aan gedacht had.
NOVELLA: ‘Mensen in hun kracht zetten’ is ook iets waar de TEJO-sessies moeten toe leiden?
PG: Inderdaad, je moet uitgaan van het positieve. Je moet binnen deze manier van werken niet altijd al de problemen van vroeger doorworstelen en doorploegen, maar leren dat je veel kunt bereiken met de conflictvrije zone in je leven. Sommige beperkingen moet je leren aanvaarden en daarnaast leren leven met de gezonde kanten die je hebt en die je kunt uitbreiden. Ook dat is mensen in hun kracht zetten.
NOVELLA: Kun je zeggen dat men in TEJO de juiste jongeren bereikt? Men kan toch ook niet de al te zware problematieken aanpakken?
TEJO is gestart vanuit de gedacht om niet de aller zwaarste problemen aan te pakken, beseffende dat dit in een kortlopend traject niet mogelijk is. Toch krijgen we soms jongeren met zware problematieken binnen en willen we hen niet onmiddellijk afschepen. We proberen dan toch in contact te gaan met die jongeren en de weg te openen naar een verdere, langdurige hulpverlening. Dat lijkt me een zinvolle insteek omdat ze er anders niet toe komen. Ik hoor in dat verband ook dat sommige therapeuten om die reden de sessies spreiden, bijvoorbeeld de eerst vier kort na mekaar en dan vervolgens bijvoorbeeld telkens een maand tussen laten om zo verder steun te kunnen bieden.
NOVELLA: Iemand zei me onlangs: ‘Hoe komt er toch dat er zoveel nood is aan psychologische hulp? Zijn jongeren dan minder weerbaar geworden? Of is er gewoon meer aandacht voor, terwijl het vroeger eerder taboe was om met je problemen naar buiten te komen?’
PG: De twee, denk ik, maar het laatste woord is daar nog niet over gezegd. Eén zaak is dat er toch wel meer aandacht is voor psychische problemen en er is ook veel meer toegankelijke hulp. Toen in begin jaren 70 begon te werken, was het niet eenvoudig om ambulante zorg te vinden voor jongeren met psychische problemen, je had bijna ook geen zelfstandige psychologen. Er was ook meer een mentaliteit van “karakter vormen en stoer zijn”. Een andere verklaring is dat men niet altijd goed het onderscheid zag tussen een gewone, soms heftige puberteitscrisis en echt psychische problemen
(dat speelt ook vandaag nog altijd eens stuk mee).
Twee, de complexiteit van het hedendaags leven is voor jongeren toch ook niet eenvoudig. Om maar één voorbeeld te noemen: de studiekeuze, zelfs in het secundair onderwijs als je ziet hoeveel keuzemogelijkheden er zijn. Ik hoor dikwijls jonge mensen zeggen: ik weet nog niet wat ik ga doen.
NOVELLA: TEJO richt zich tot de jongeren, maar is er geen lacune voor de jongvolwassenen, laat ons zeggen de groep tussen 20 en 30. Die hebben het toch ook niet gemakkelijk?
PG: Dat is zeker waar. Daar speelt o.a. in mee: het loskomen van thuis, het zelfstandig leven en op kot gaan. Er is de laatste jaren wel wat meer aandacht, bijvoorbeeld in psychiatrische ziekenhuizen zie je de oprichting van afdelingen voor jongvolwassenen en ook in de ambulante zorg zie je specifieke initiatieven.
NOVELLA: Laten we het eventjes over de therapeuten in TEJO hebben. Het gaat om een vrijwillig engagement. Ongeveer de helft zijn gepensioneerden en die komen uit zichzelf. Ze willen zich engageren en iets teruggeven aan de maatschappij. Maar voor jonge, nog werkende therapeuten is het toch niet evident om de stap te zetten naar een deels vrijwillig engagement in TEJO?
PG: Dat is ook zo, maar gelukkig hebben we die ook in TEJO. Voor hen is het misschien een mogelijkheid om te kijken tot wat je zelf als therapeut in staat bent: kan ik die problematiek aan, ligt me dat, moet ik me nog bijscholen? Soms hoor ik hen bij selectiegesprekken zeggen: ik weet nog niet goed welke bijkomende opleidingen ik zou volgen. Ervaring bij TEJO kan hen helpen om hun weg te vinden binnen hun verder lopende carrière. Het kan hen ook helpen om hun onzekerheid te overwinnen.
NOVELLA: Een laatste vraag bij wijze van terugblik. Je stond aan de wieg van TEJO Brugge, zo’n 8 jaar geleden. Kun je achteraf zeggen dat het de moeite was om je voor TEJO in te zetten?
PG: Ik kende op dat moment TEJO uit de media bij de start in Antwerpen. Toen werd er sterk de nadruk gelegd op de lange wachtlijsten. Ik vroeg me op dat moment toch af of een initiatief in
Brugge wel zou kunnen slagen. Brugge is toch Antwerpen niet.
En een tweede bedenking was: waar gaan we de therapeuten vinden die zich vrijwillig willen engageren? Ik opperde van bij het begin ook dat het allemaal kwalitatief goed moest zijn, meer dan een geïnteresseerde babbel.
Achteraf bekeken vind ik het initiatief heel zinvol. Ik was verbaasd dat we de juiste therapeuten vonden. En we kregen ook onmiddellijk jongeren die hulp zochten. Dat verraste mij wel. We hadden eigenlijk veel meer problemen om een geschikt huis te vinden. Wat me ook verheugt is dat TEJO blijft draaien en vooral ook verder blijft ontwikkelen. In de pionierstijd moesten enkele mensen alles doen, maar nu zijn er meer mensen die een specifieke verantwoordelijkheid nemen, wat gezond is. Nu is het een goed draaiende organisatie, weliswaar allemaal van vrijwilligers, maar dat heeft ook zijn charmes. En misschien is dat best ook. De therapeuten kunnen met hun kernopdracht bezig zijn – jongeren begeleiden – en moeten zich niet verliezen in allerhande administratieve taken. Moest TEJO een officieel georganiseerde dienst zijn, dan zou TEJO iets van zijn aantrekkelijkheid naar jongeren verliezen.
NOVELLA: TEJO heeft niet alleen een aantrekkelijk, maar ook een heel degelijk aanbod voor jongeren die het wat moeilijk hebben. En we zijn in TEJO Brugge erkentelijk dat jij daar voor een groot stuk aan toe bijgedragen hebt. Een welgemeende dank voor jouw jarenlang engagement is dan ook een gepaste afsluiter van dit gesprek.